22 november 2022
Een tijdje terug leek er even echt aandacht voor te zijn. Aandacht voor de gebrekkige kennis die de medische wetenschap heeft over het vrouwelijke lichaam.
Er was geen pushbericht aan te pas gekomen. Toch zong het verhaal op allerlei manieren ineens meer rond dan ooit. Het best opmerkelijke verhaal dat we over de lichamen van de ene helft van de bevolking (de vrouw) ontstellend veel minder weten dan over de andere helft (de man). Omdat de geneeskunde al heel lang het mannenlichaam – wit, zo’n 1 meter 70, 80 kilo zwaar – als prototype voor de mens beschouwt. Zeg maar: als norm. Iets dat dus levensgevaarlijk kan uitpakken voor iedereen die níet aan die norm voldoet.
Na jarenlange, onverklaarbare klachten gediagnosticeerd worden met endometriose. Een hartaandoening die vanwege vrouwspecifieke symptomen te laat wordt herkend. Godbetert een tumor, die aanvankelijk voor een depressie werd aangezien. Even duizelingwekkende voorbeelden als alarmerende cijfers. Zo is 70 tot 90 procent van alle patiënten met onverklaarbare klachten, je raadt het al, vrouw.
Schokkend? Eigenlijk wel.
Zo schokkend dat Sophie Frankenmolen er vorig jaar van BNNVARA de serie Reference man over mocht maken. Gefascineerd door het ‘fenomeen’ sleepte ze een paspop die de ‘referentieman’ moest voorstellen mee langs een keur aan experts. Enkele weken eerder hadden de gelauwerde podcastmakers van AudioCollectief SCHIK (Bob, El Tarangu) al de handen ineengeslagen met journalist en ervaringsdeskundige Sofie Peeters, om deze kluwen voor de audiodocumentaire Geen kleine man te ontwarren. En dan had je daarvoor natuurlijk Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men (2019) van de Britse journalist Caroline Criado Perez, het meest omvattende werk over dit thema. Toen Perez begin 2020 tijdens het Brainwash Festival de door haar bevangen menigte in een afgeladen Waalse kerk in Amsterdam toesprak, leek er geen ander probleem meer prangend, meer urgent dan dit. Het raakte immers de helft van de bevolking. De helft!
Maar daarna werd het weer stil. Alsof die verhalen voor een niche-publiek waren bedoeld. Alsof het een vrouwenissue betrof.
Goed, ook daarna deelden we soms opzienbarend nieuws. Dat vrouwen volgens onderzoek 32 procent meer kans zouden hebben om te overlijden bij een operatie van een mannelijke chirurg. De illustratie van een zwarte foetus gemaakt door een Nigeriaanse geneeskundestudent – kennelijk een noviteit binnen de medische wetenschap die de witte man centraal stelt – nou: die ging ook eventjes viraal.
Aandacht is er af en toe wel. Maar breed gevoelde consternatie voor dit weliswaar übercomplexe maar grootse, maatschappelijke vraagstuk dat sluimerend slachtoffers eist? Die niet een niche, maar de helft van de bevolking zo wezenlijk raakt? Die moet geloof ik nog komen.